Nastolatki przeżywają emocje intensywniej niż dorośli. Zmiany hormonalne, presja rówieśnicza, wymagania szkolne i niepewność co do przyszłości mogą prowadzić do silnego stresu i napięcia. Nie zawsze potrafią sobie z tym poradzić, a ich reakcje bywają impulsywne i trudne do przewidzenia.
Jak wesprzeć nastolatka w radzeniu sobie ze stresem? Jak pomóc mu zrozumieć i regulować emocje? W tym artykule omówimy najczęstsze przyczyny stresu u młodzieży i podpowiemy, jak mądrze towarzyszyć dziecku w tym procesie.
Dlaczego nastolatki tak intensywnie przeżywają emocje?
Mózg nastolatka wciąż się rozwija – zwłaszcza kora przedczołowa, odpowiedzialna za racjonalne myślenie i kontrolę impulsów. Natomiast ciało migdałowate, czyli obszar mózgu odpowiadający za emocje, działa w tym okresie bardzo aktywnie. To właśnie dlatego nastolatki często:
• Reagują gwałtownie na sytuacje, które dorosłym wydają się błahe,
• Mają trudności w przewidywaniu konsekwencji swoich działań,
• Przeżywają emocje bardziej skrajnie i intensywnie niż dorośli.
Najczęstsze przyczyny stresu u nastolatków.
Szkoła i egzaminy – duża ilość nauki, sprawdziany i presja wyników mogą powodować lęk i zmęczenie.
Relacje rówieśnicze – konflikty z przyjaciółmi, presja grupy czy poczucie odrzucenia to częste źródła stresu.
Media społecznościowe – porównywanie się do innych, hejt w internecie czy uzależnienie od ekranów wpływa na samopoczucie.
Zbyt duże oczekiwania dorosłych – presja dotycząca przyszłości, ocen czy wyborów życiowych może prowadzić do frustracji.
Zmiany w ciele – okres dojrzewania wiąże się ze zmianami fizycznymi, które mogą powodować niepewność i obniżoną samoocenę.
Jak pomóc nastolatkowi radzić sobie ze stresem?
1. Naucz go rozpoznawać i nazywać emocje
Pierwszym krokiem w radzeniu sobie ze stresem jest umiejętność rozpoznawania emocji. Nastolatki często nie potrafią nazwać tego, co czują, dlatego warto im w tym pomóc.
Zamiast mówić: “Nie przesadzaj, nie ma się czym denerwować”, spróbuj:
“Widzę, że jesteś zdenerwowany. Możesz mi powiedzieć, co się stało?”
To uczy dziecko, że każda emocja jest ważna i że nie trzeba się jej wstydzić.
2. Wspieraj zamiast oceniać
Kiedy nastolatek doświadcza trudnych emocji, kluczowe jest wsparcie zamiast krytyki. Nawet jeśli jego reakcja wydaje Ci się przesadzona, pamiętaj, że dla niego to realny problem.
“Znowu się stresujesz? Przecież to tylko sprawdzian.”
“Widzę, że się martwisz. Chcesz pogadać o tym, jak się przygotować?”
3. Naucz go technik radzenia sobie ze stresem
Nie zawsze da się uniknąć stresujących sytuacji, ale można nauczyć się je regulować. Oto kilka skutecznych metod:
Ćwiczenia oddechowe – powolne, głębokie oddechy pomagają uspokoić układ nerwowy.
Aktywności kreatywne – rysowanie, pisanie pamiętnika czy gra na instrumencie pomagają rozładować emocje.
Aktywność fizyczna – ruch redukuje napięcie i poprawia samopoczucie.
Techniki mindfulness – uważność pomaga skupić się na chwili obecnej i redukuje stres.
4. Daj przestrzeń, ale bądź blisko
Nie zawsze nastolatek będzie chciał rozmawiać o swoich problemach – i to jest normalne. Ważne, by wiedział, że może na Ciebie liczyć.
Jeśli nie chce rozmawiać teraz, powiedz: “Jeśli będziesz chciał pogadać, jestem tu dla Ciebie.”
Stwórz w domu atmosferę bezpieczeństwa – niech wie, że nie musi się bać oceniania czy karania za swoje emocje.
5. Pomóż mu znaleźć równowagę między obowiązkami a odpoczynkiem
Nastolatki często żyją w szybkim tempie – szkoła, zajęcia dodatkowe, spotkania z przyjaciółmi… Warto pomóc im znaleźć równowagę.
Zachęcaj do odpoczynku – czas na regenerację jest tak samo ważny jak nauka.
Pomóż w planowaniu – wspólne ustalenie priorytetów zmniejsza chaos i presję.
Przypominaj, że warto dbać o sen – brak snu nasila stres i obniża zdolność radzenia sobie z emocjami.
Podsumowanie
Stres i emocje są naturalną częścią życia nastolatków, ale to, jak nauczą się nimi zarządzać teraz, wpłynie na ich dorosłe życie. Jako rodzice możemy pomóc im w tym procesie, wspierając ich, zamiast oceniać, ucząc technik radzenia sobie z napięciem i pokazując, że każda emocja ma prawo istnieć.
Rozmawiaj, ale nie zmuszaj do rozmowy.
Wspieraj, zamiast oceniać.
Pomóż znaleźć sposoby na rozładowanie napięcia.
Pamiętaj, że dla nastolatka Twoja obecność i zrozumienie są najważniejsze.
O autorze
Psycholog, psychoterapeuta i trener grupowy. Ukończył 4 – letnie całościowe szkolenie w Instytucie Integralnej Psychoterapii Gestalt w Krakowie. Jest absolwentem Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Szkoły Treningu i Warsztatu Psychologicznego INTRA. Posiada również certyfikat I stopnia w terapii EMDR.
Doświadczenie zawodowe zdobywał w Młodzieżowym Ośrodku Psychoterapii i Profilaktyki, Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie oraz Fundacji Bullerbyn na rzecz wspólnoty dzieci i dorosłych.
W Poradni Gniazdo prowadzi psychoterapię indywidualną nastolatków oraz konsultacje dla rodziców.